آشنائي با روش ها و آزمونهاي آماري

مقدمه

مقاله هاي علمي-پژوهشي را با روش ها و آزمون هاي آماري مورد استفاده مي شناسند و ديگر گرد هم آوردن مطالب نويسندگان مختلف ارزش علمي و پژوهشي ندارد. علم آمار با پردازش داده ها و تبديل آنها به اطلاعات مورد نياز، زمينه اخذ تصميم را فراهم مي آورد. هنر مديران و كارشناسان در نحوه استفاده از روشهاي آماري و تحليل اطلاعات به دست آمده تجلي پيدا مي كند. امروزه بندرت مي توان بدون استفاده از روشهاي آماري اقدام به تفسير، تبيين و تحليل نتايج به دست آمده از تحقيق ها و پژوهش هاي علمي كرد.

آمار در دو شاخه آمار توصيفي و احتمالات و آمار استنباطي بحث و بررسي مي شود. احتمالات و تئوريهاي احتمال اساسا از دايره بحث ما خارج است. همچنين آمار توصيفي مانند فراواني، ميانگين، واريانس و ... نيز مفروض در نظر گرفته شده اند. در اين مقاله با تاكيد بر فنون و روش هاي آماري استنياطي، كاربرد آمار در مقاله هاي علمي-پژوهشي ارائه خواهد شد.

1-آمار استنباطي و آمار توصيفي

در يك پژوهش جهت بررسي و توصيف ويژگيهاي عمومي پاسخ دهندگان از روش هاي موجود در آمار توصيفي مانند جداول توزيع فراواني، در صد فراواني، درصد فراواني تجمعي و ميانگين استفاده ميگردد. بنابراين هدف آمار توصيفي يا descriptive محاسبه پارامترهاي جامعه با استفاده از سرشماري تمامي عناصر جامعه است.

در آمار استنباطي يا inferential پژوهشگر با استفاده مقادير نمونه آماره ها را محاسبه كرده و سپس با كمك تخمين و يا آزمون فرض آماري، آماره ها را به پارامترهاي جامعه تعميم مي دهد.براي تجزيه و تحليل داده ها و آزمون فرضيه هاي پژوهش از روش هاي آمار استنباطي استفاده مي شود.

پارامتر شاخص بدست آمده از جامعه آماري با استفاده از سرشماري است و شاخص بدست آمده از يك نمونه n تائي از جامعه آماره ناميده مي شود. براي مثال ميانگين جامعه يا µ يك پارامتر مهم جامعه است. چون ميانگين جامعه هميشه در دسترس نيست به همين خاطر از ميانگين نمونه يا كه آماره برآورد كننده پارامتر µ است در بسياري موارد استفاده مي شود.

2-آزمون آماري و تخمين آماري

همانطور كه در بخش روش نگارش يك مقاله علمي-پژوهشي عنوان شد در يك مقاله پژوهشي يا يك پايان نامه بايد سوال پژوهش يا فرضيه پژوهش مطرح شود. اگر تحقيق از نوع سوالي و صرفا حاوي پرسش درباره پارامتر باشد، براي پاسخ به سوالات از تخمين آماري استفاده مي شود و اگر حاوي فرضيه ها بوده و از مرحله سوال گذر كرده باشد، آزمون فرضيه ها و فنون آماري آن به كار مي رود.

هر نوع تخمين يا آزمون فرض آماري با تعيين صحيح آماره پژوهش شروع مي شود. سپس بايد توزيع آماره مشخص شود. براساس توزيع آماره آزمون با استفاده از داده هاي بدست آمده از نمونه محاسبه شده آماره آزمون محاسبه مي شود. سپس مقدار بحراني با توجه به سطح خطا و نوع توزيع از جداول مندرج در پيوست هاي كتاب آماري محاسبه مي شود. در نهايت با مقايسه آماره محاسبه شده و مقدار بحراني سوال يا فرضيه تحقيق بررسي و نتايج تحليل مي شود. در ادامه اين بحث موشكافي مي شود.

3-آزمون هاي آماري پارامتريك و ناپارامتريك

آمار پارامتريك كه در خلال جنگ جهاني دوم شكل گرفت در برابر آمار پارامتريك قرار مي گيرد. آمار پارامتريك مستلزم پيش فرضهائي در مورد جامعه اي كه از آن نمونه گيري صورت گرفته مي باشد. به عنوان مهمترين پيش فرض در آمار پارامترك فرض مي شود كه توزيع جامعه نرمال است اما آمار ناپارامتريك مستلزم هيچگونه فرضي در مورد توزيع نيست. به همين خاطر بسياري از تحقيقات علوم انساني كه با مقياس هاي كيفي سنجيده شده و فاقد توزيع (Free of distribution) هستند از شاخصهاي آمارا ناپارامتريك استفاده مي كنند.

فنون آمار پارامتريك شديداً تحت تاثير مقياس سنجش متغيرها و توزيع آماري جامعه است. اگر متغيرها از نوع اسمي و ترتيبي بوده حتما از روشهاي ناپارامتريك استفاده مي شود. اگر متغيرها از نوع فاصله اي و نسبي باشند در صورتيكه فرض شود توزيع آماري جامعه نرمال يا بهنجار است از روشهاي پارامتريك استفاده مي شود در غيراينصورت از روشهاي ناپارامتريك استفاده مي شود.

4-خلاصه آزمونهاي پارامتريك