نقش هنر و معماري اسلامي در مسجد جامع ورامين

مسجد مهم‌ترين فضاي معماري در سر‌زمين‌هاي اسلامي است كه علاوه بر كاركرد ديني و مذهبي و معنوي همواره از نقش اجتماعي سياسي نيز بر‌خوردار بوده است.اهميت نقش ديني و اجتماعي مسجد موجب شده است كه معماران و برخي ديگر از هنرمندان در همه دوره‌هاي تاريخي تلاش خود را در راه خلق فضايي مناسب و شايسته براي نيايش صرف كنند. به همين جهت است كه مساجد هر دوره را مي‌توان نمونه اعلاي معماري و هنر آن دوره به شمار آورد. تقديس مساجد را مي‌توان مهم‌ترين عامل حفظ و بقاي ساختمان مسجد‌هاي تاريخي دانست. ايرانيان پس از گرايش به اسلام فرهنگ مقدس اسلام را با فرهنگ غني ايراني عجين كردند و اين شامل تمامي زمينه‌ها و از جمله معماري است. همان‌طور كه گفته شد تنها چند نمونه مسجد در ايران وجود دارد كه به سبك اولين مسجد اسلامي كه به دست پيامبر اسلام(ص) ساخته شده، بنا شده است و پس از آن معماري ايران در مسيري شروع به حركت كرد كه زاييده آن حركت امروزه در جاي‌جاي ايران به شكل بنا‌هاي عظيم و زيباي مسجد خود‌نمايي مي‌كند.

تاريخچه مسجد جامع ورامين:  

بناي مسجد جامع ورامين در زمان سلطنت سلطان محمد‌ خدا‌بنده آغاز مي‌شود. در اين جا قسمتي از سفرنامه مادام ديولافوا را كه در هنگام بازديد از ورامين در عهد ناصر‌الدين شاه قاجار به رشته تحرير كشيده شده است را نقل مي‌كنيم:«... باري پس از چهار ساعت راهپيمايي و پايمال كردن محصول مزارع و شنيدن نا‌ملايمات از زارعين بام مخروطي شكل و گنبد ميناي مسجدي كه در ميان مزارع سر بر‌آورده بود از دور پديدار شد. اين دهكده ورامين است. كمي بعد به آنجا مي‌رسيديم و در ميان باغ‌ها كه ديوار‌هاي گلي داشتند. داخل شديم. در اين باغ‌ها درختان ميوه از قبيل گيلاس و زرد‌آلو و گوجه و هلو، جنگل انبوهي تشكيل مي‌دادند. خوشبختانه نظر به توصيه‌اي كه دكتر تولوزان به كدخدا نوشته بود ما توانستيم در خانه او فرود آييم. پس از تعارفات معموله و كمي استراحت به تماشاي مسجد جامع ورامين رفتيم. اين بنا در قديم بسيار عالي و با‌شكوه بوده ولي اكنون ويرانه‌اي بيش نيست. مومنين هم از ترس فرود آمدن طاق براي عبادت به آنجا نمي‌روندو بنابراين سياحت آن مانعي ندارد و هر كس مي‌تواند آزادانه و بدون اشكال به تماشاي اين خرابه بپردازد.