آشنايي با سرشماري عمومي نفوس و مسكن

مقدمه
بشر از ابتداي خلقت در جهت شناخت نيازها، يافتن وسايلي براي رفع آن ها و بهبود شرايط زندگي خود گام برداشته، بنابراين در فعاليت هايي كه توسط وي انجام شده همواره مبنا، نوع بشر و به عبارتي انسان بوده است. در ابتدا فقط نيازهاي فردي بشر مطرح بود اما به تدريج در مسير اجتماعي شدن و برنامه ريزي براي رفع نيازهاي جمعي گام برداشته شد. زماني كه تفكر هدايت جامعه و تشكيل حكومت شكل گرفت تامين منابع براي ادامه حاكميت به عنوان يك نياز اساسي مطرح شد. از عمده ترين اين منابع، ماليات و خراج حكومتي را مي توان نام برد.
بنابراين امروزه سرشماري عمومي نفوس و مسكن يكي از عمده ترين راه هاي شناخت ويژگي هاي جمعيت كشورها به منظور برنامه ريزي، نظارت،كنترل و ارزيابي خدمات و فعاليت هاي ملي و منطقه اي مي باشد و در اغلب كشور ها اين سرشماري كه عموماً با ويژگي هاي مسكن نيز توأم ، هر 5 يا 10 سال يك بار انجام مي شود.

تاريخچه سرشماري نفوس در جهان
سوابق تاريخي نشان مي‌دهد كه در حدود سال‌هاي 3800، 3000 و 2500 قبل از ميلاد به ترتيب دركشورهاي بابل، چين و مصر سرشماري جمعيت صورت مي گرفته است. همچنين در قرون اول و دوم ميلادي اجراي در سرشماري در قسمتي از خاك چين گزارش شده است. در يونان و رم باستان نيز سرشماري‌هاي جمعيتي متعددي به عمل آمده است كه از طريق آنها، اطلاعات مربوط به خصوصيات اجتماعي ـ اقتصادي مردم جمع‌آوري شده است.
همچنين در قرون اول و دوم ميلادي اجراي در سرشماري در قسمتي از خاك چين گزارش شده است.
در يونان و رم باستان نيز سرشماري‌هاي جمعيتي متعددي به عمل آمده است كه از طريق آنها، اطلاعات مربوط به خصوصيات اجتماعي ـ اقتصادي مردم جمع‌آوري شده است.
در اوايل قرن هيجدهم ميلادي، در اروپا سرشماري‌هايي صورت گرفته است كه البته به صورت علمي و امروزي نبود و در مقياس محدود انجام شده است.
از اولين سرشماري‌هاي نفوس به روش جديد مي‌توان از سرشماري سوئد در سال 1749 ، نروژ و دانمارك در سال1769، آمريكا در 1790 و فرانسه و انگلستان در سال 1801، نام برد.
گفته شده تا آغاز قرن بيستم كمتر از بيست درصد جمعيت دنيا سرشماري شده بود، اما در سال 1950 تقريباً 80 درصد از جمعيت دنيا مورد شمارش قرار گرفت.
براساس گزارش سالنامه آمار جمعيت سازمان ملل متحد تا سال 1975، 190 كشور جهان سرشماري عمومي نفوس انجام داده‌اند و بيش از 50 درصد اقلام مورد پرسش سرشماري كشورها براساس توصيه‌هاي سازمان ملل متحد بوده و قابليت مقايسه بين‌المللي دارد.
در سال 1853 در نخستين كنگره بين‌المللي آمارشناسان در بروكسل قطعنامه‌اي تصويب شد كه در آن كشورهاي جهان و دولت‌ها به سرشماري‌هاي عمومي نفوس در فاصله هر ده سال يكبار ترغيب شدند. اين كنگره اصول نخستين سرشماري‌هاي امروزي را تدوين نمود كه با پي‌گيري‌هاي اداره‌ي آمار سازمان ملل متحد و باتجربه كشورهاي جهان به تدريج اصلاح و تكميل شد.
سازمان ملل همچنان در توصيه‌هاي دور 2010 اجراي سرشماري را در فاصله زماني مشخص و حتي‌المقدور ده سال يك بار پيشنهاد مي‌كند ولي برخي كشورها به دليل تغييرات سريع جمعيتي و ضرورت دسترسي به اطلاعات در فاصله زماني كوتاه‌تر، اقدام به انجام سرشماري در ميانه دهه مي‌نمايند.

تاريخچه سرشماري نفوس در ايران